60 Yıl Önce BİR ANI
04.11.2013
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde ikinci yılımda fakültemiz öğrenci delegesi olarak katıldığım Ankara Üniversitesi Talebe Birliği Genel Kurulu’nda Birlik yönetim kurulu üyeliğine getirilerek kültür konularıyla görevlendirilmiştim. Bu yolla da Türkiye Milli Talebe Federasyonu Yayın Komisyonu Başkanı olmuştum. Yönetimdeki arkadaşlar 2 Kasım 1953 günü beni çağırıp “Dışişleri Bakanlığı’nın Atatürk’ün tabutunu Etnoğrafya Müzesi’ndeki yerinden çıkarma ve Anıt-Kabir’de toprağa verme sırasında Türk Gençliği’ni temsil edecek bir isim istendiğini, benim adımı verdiklerini ve Bakanlıktan görevli kartı gönderildiğini, gelip almamı” söylediler. Kurtuluş Misafir Sokak (Şimdi Kıbrıs Caddesi) 1’deki Federasyon Merkezi’ne gidip kartımı aldım.
İlgililerle yaptığımız görüşmede 4 Kasım günü tabutun çıkarılma işleminin yapılacağını öğrendim. İlk nöbeti gençlerin tutması kararlaştırıldı. Dörder kişilik nöbeti ben yönetecektim. 100 erkek, 40 kız yüksek öğrenim öğrencisinin görevlendirilmesi gerekiyordu. Hemen fakültelerle yüksekokullar öğrenci derneklerine telefon edip isimleri aldım.
İlgililerle yaptığımız görüşmede 4 Kasım günü tabutun çıkarılma işleminin yapılacağını öğrendim. İlk nöbeti gençlerin tutması kararlaştırıldı. Dörder kişilik nöbeti ben yönetecektim. 100 erkek, 40 kız yüksek öğrenim öğrencisinin görevlendirilmesi gerekiyordu. Hemen fakültelerle yüksekokullar öğrenci derneklerine telefon edip isimleri aldım.
4 Kasım 1953 - Çarşamba
Sabah saat 9’da Etnoğrafya Müzesi’nde hazırdım. Kız Teknik Öğretmen Okulu ile Erkek Teknik Öğretmen Okulu’ndan arkadaşlar da gelmişlerdi. TBMM Başkanı Refik Koraltan, Başbakan Adnan Menderes, Milli Eğitim Bakanı Celal Yardımcı, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Nurullah Tolon, Ankara Valisi Kemal Aygün, Belediye Başkanı Atıf Benderlioğlu ve tanımadığım başka bürokratla gençler vardı. Erkek Tek. Yük. Öğ.Okulu Müdürü Kemal Kerpiççi’nin yönlendirmesiyle öğretmen ve öğrenciler müzenin zemininde elektrikli testere ile kestikleri mermeri kaldırdılar. Vinçi indirdiler. “Dikkat edilmesi” uyarılarıyla vinçi yavaş yavaş yukarıya çektiler. Üzeri Türk Bayrağı ile örtülü tahta tabut zemine yakınlaşınca Bayrak koparak dökülmeye başladı. Demek ki 15 yıl havasız kaldığı için dokusu bozulmuştu. Gül ağacından yapılmış, büyük üst kısmı yüksek, solgun, iki yanında dörder sarı madeni halka bulunan tabut yavaşça çekilerek zemine konuldu.
Dernek Başkanları Türkan YAYLALI’nın Başkanlığında Kız Tek. Öğ. Okullu kız arkadaşlar tabutu temizlemek ve çiçeklerle donatmak için hazır bekliyordu. Nöbet tutacak kız ve erkek öğrenciler de hazırdı. Önce tabut açılıp içinden kurşun tabut çıkarıldı. Sağ yana götürülerek Prof. Dr. Kamile Mutlu ve yardımcılarının denetimine bırakıldı. Sanırım mumyanın bozulup bozulmadığını inceliyorlardı. Merakla ben de panonun arkasından bakarken bir görevli gelip çekilmemi söyledi, çekildim.
(Daha sonra 9 Aralık’ ta aynı ekip tabutu açıp mumyayı çözmüş ve dinsel gerekler yerine getirilerek tabut yeniden kapatılmış. 10 Kasım’da Anıt-Kabir’e taşınma hazırlığı yapılmış).
Dernek Başkanları Türkan YAYLALI’nın Başkanlığında Kız Tek. Öğ. Okullu kız arkadaşlar tabutu temizlemek ve çiçeklerle donatmak için hazır bekliyordu. Nöbet tutacak kız ve erkek öğrenciler de hazırdı. Önce tabut açılıp içinden kurşun tabut çıkarıldı. Sağ yana götürülerek Prof. Dr. Kamile Mutlu ve yardımcılarının denetimine bırakıldı. Sanırım mumyanın bozulup bozulmadığını inceliyorlardı. Merakla ben de panonun arkasından bakarken bir görevli gelip çekilmemi söyledi, çekildim.
(Daha sonra 9 Aralık’ ta aynı ekip tabutu açıp mumyayı çözmüş ve dinsel gerekler yerine getirilerek tabut yeniden kapatılmış. 10 Kasım’da Anıt-Kabir’e taşınma hazırlığı yapılmış).
Sonra
Dışarda mermer bir masa hazırlanmıştı. Tabut konulacak ve halkımızın saygı yürüyüşüne geçilecekti. Saat 18.10 olmuştu. Ben nöbet tutacak arkadaşları dört köşeye yerleştirmeden, mermer boşken orda bulunanların katıldığı bir fotoğrafta arkada kalmayı yeğlemiştim. Nasıl olsa az sonra yönetici ben olacaktım. Nöbet başlayacağı için görevli olmayanlar dışarı çıkarıldı. Hemen önce ilk nöbet grubuyla birlikte kadife Türk Bayrağı’yla örtülmüş, çiçeklerle donatılmış tabutun önünde bir anı fotoğrafı çektirdik. Mozolenin iki yanında üçer meş’ale yanıyordu.
Yarım saat arayla nöbet değişikliği yapıyordum. Dört yeni arkadaşı yanıma alıp önceki dört arkadaşın yerine bırakarak nöbeti tamamlayanları düzenli bir yürüyüşle dışarı çıkarıyordum, askerlik dersimizin öğrettiği biçimde. Görevi 5 Kasım 1953 perşembe günü saat 10’da askerlere bıraktık.
Geceyi hiç uyumadan, konuşarak, yandaki Türk Ocağı toplantı salonunda geçirmiştik. İlk nöbet gününe önceden olmamalarına karşın isteklerini kırmayarak aldığım Tıp Fakülteli arkadaşlarımdan şimdi Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Emekli Öğretim Üyelerinden Güler Gürsu’yu, Ankara Ü. Tıp. Fak.’den Dr. Kamuran Kıratlı’yı, Emniyet Genel Müdür Yardımcılığı’ndan emekli Erdoğan Alıveren’i, Kız Tek. Öğ. Okulu’ndan Nihal (Tanyeri) Ovacık’ı, Yurdusev (Baykal) Arığ’ı, Hukuk Fak. Turgut Kantoğlu’nu, hiç unutmadım. Tabutun çıkarılması ve nöbet uygulamasına ilişkin fotoğrafları saklıyorum. Rozeti, kravatı ve çelenk yaprağını da. (Perşembe günü Anıt-Kabir’e taşıma anlatılacak).
NOT: Anıt-Kabir Komutanlığı’nın görevi kapsamındaki tüm yerlere gösterdiği ilgi, yapılanma, yenilenme, Bayrak direği değişimi gibi çalışmalarını beğeniyle karşılıyor ve kutluyorum.
Düzeltme
2 Kasım tarihli “Eleştiri” başlıklı yazımın “ Not ” ara başlığıyla verilen bölümünde Anıt-Kabir yapımı için 1 Mart 1941’de açılan yarışmayı kazanan Prof. Dr. Emin ARAT değil Emin ONAT olacaktı.
Yarım saat arayla nöbet değişikliği yapıyordum. Dört yeni arkadaşı yanıma alıp önceki dört arkadaşın yerine bırakarak nöbeti tamamlayanları düzenli bir yürüyüşle dışarı çıkarıyordum, askerlik dersimizin öğrettiği biçimde. Görevi 5 Kasım 1953 perşembe günü saat 10’da askerlere bıraktık.
Geceyi hiç uyumadan, konuşarak, yandaki Türk Ocağı toplantı salonunda geçirmiştik. İlk nöbet gününe önceden olmamalarına karşın isteklerini kırmayarak aldığım Tıp Fakülteli arkadaşlarımdan şimdi Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Emekli Öğretim Üyelerinden Güler Gürsu’yu, Ankara Ü. Tıp. Fak.’den Dr. Kamuran Kıratlı’yı, Emniyet Genel Müdür Yardımcılığı’ndan emekli Erdoğan Alıveren’i, Kız Tek. Öğ. Okulu’ndan Nihal (Tanyeri) Ovacık’ı, Yurdusev (Baykal) Arığ’ı, Hukuk Fak. Turgut Kantoğlu’nu, hiç unutmadım. Tabutun çıkarılması ve nöbet uygulamasına ilişkin fotoğrafları saklıyorum. Rozeti, kravatı ve çelenk yaprağını da. (Perşembe günü Anıt-Kabir’e taşıma anlatılacak).
NOT: Anıt-Kabir Komutanlığı’nın görevi kapsamındaki tüm yerlere gösterdiği ilgi, yapılanma, yenilenme, Bayrak direği değişimi gibi çalışmalarını beğeniyle karşılıyor ve kutluyorum.
Düzeltme
2 Kasım tarihli “Eleştiri” başlıklı yazımın “ Not ” ara başlığıyla verilen bölümünde Anıt-Kabir yapımı için 1 Mart 1941’de açılan yarışmayı kazanan Prof. Dr. Emin ARAT değil Emin ONAT olacaktı.
Bu hatadan dolayı okurlarımızdan özür dilerim.
YEKTA GÜNGÖR ÖZDEN,
..